Męczennica cielista

Passiflora incarnata L. – Męczennica cielista, Kwiat Męki Pańskiej
Passifloraceae – Męczennicowate

W lecznictwie stosowane jest ziele męczennicy, zebrane w okresie kwitnienia i szybko wysuszone w warunkach naturalnych (w cieniu i w przewiewie).

Męczennica cielista wygląd i pochodzenie:

Passiflora osiąga do 10 m wysokości, ma trójklapowe liście, z ich kątów wyrastają wąsy czepne, dzięki którym roślina może się wspinać i opierać o inne drzewa. Ma także duże, wonne kwiaty o średnicy do 5 cm, o ciekawym kształcie i owoce – jadalne jagody wielkości kurzego jaja. Występuje w międzyzwrotnikowych rejonach Ameryki, uprawiana i zdziczała w Pd. Europie; w Polsce uprawiana w szklarniach jako roślina ozdobna.

Męczennica cielista działanie i zastosowanie:

W zielu męczennicy cielistej występuje duża grupa flawonoidów. Są to głównie C-glikozydy apigeniny i luteoliny – witeksyna, izowiteksyna, orientyna i izoorientyna, także ich glukozydy – szaftozyd, izoszaftozyd, wicenina-2 i swertyzyna. Inne składniki zespołu to maltol oraz glikozyd cyjanogenny – gynokardyna. Występujący w niewielkiej ilości olejek eteryczny o bardzo bogatym składzie (ponad 150 składników), warunkuje specyficzny zapach ziela. Alkaloidy ß-karbolinowe bywają wykrywane w ilościach śladowych, ale zmiennych, zależnie od pochodzenia i stopnia dojrzałości ziela.

Ziele męczennicy to lek uspokajający. Badania potwierdziły sedatywne działanie surowca, nie wyjaśniły jednak ostatecznie, co warunkuje to działanie. Ponadto okazało się, że ziele passiflory jest także środkiem przeciwwstrząsowym.

W latach 2001-03 ukazało się kilka prac, opisujących właściwości farmakologiczne izolowanego z wyciągu metanolowego, z ziela Passiflory, nowego związku benzoflawonu, z pierścieniem benzenowym, w położeniu 6,7. Związek ten w dawce 10 mg/kg masy ciała myszy, stosowany p.o., działał silnie przeciwlękowo, w dalszych badaniach chronił przed powstawaniem uzależnień i zmniejszał objawy z odstawienia, w przypadku już istniejącego uzależnienia. Okazał się także lekiem afrodyzyjnym. Podawany w dawkach 75, 100 i 150 mg/kg, nasilał aktywność seksualną myszy.

Ciekawe wyniki badań na zwierzętach wskazują na nowe możliwości stosowania wyciągów z ziela Passiflory w łagodzeniu kaszlu i dolegliwości astmatycznych, jednak te kierunki działania wymagają szerszych badań. Niezwykle ważne dla pacjentów uzależnionych mogą stać się wyniki prac, wskazujące na łagodzenie objawów z odstawienia nikotyny, alkoholu, kannabinoidów i benzodiazepin – przez wyciągi z męczennicy i izolowany z tego surowca benzoflawon. Wyniki badań klinicznych potwierdziły tę możliwość stosowania Passiflory, także w przypadku opiatów.

Należy również wspomnieć, że wyciągi z ziela męczennicy okazały się nietoksyczne, stosowanie ich u pacjentów nie powodowało poważniejszych działań niepożądanych.