Coriandrum sativum – Kolendra siewna, Koper pluskwiany
Apiaceae (dawniej Umbelliferae) – Selerowate, dawniej Baldaszkowate
W lecznictwie stosowany jest owoc kolendry – Coriandri fructus oraz wyizolowany z nich olejek kolendrowy. Surowiec zbiera się w okresie, gdy owoce baldachów pierwszego rzędu zaczynają brunatnieć. Całe rośliny ścina się i po dosuszeniu młóci.
Kolendra siewna wygląd i pochodzenie:
Roślina jednoroczna, występująca w rejonie Morza Śródziemnego, uprawiana w Azji, Ameryce Pn. i Pd., w Pn. Afryce, Europie; w Polsce często zdziczała. Wymaga stanowisk słonecznych i osłoniętych.
Uprawiane są 2 odmiany, różniące się długością okresu wegetacji, wysokością, wielkością owoców, a także zawartością olejku.
– Odmiana drobnoowocowa – charakteryzuje się dłuższym okresem wegetacji, wyższą łodygą, mniejszymi owocami, większą zawartością olejku.
– Odmiana gruboowocowa – charakteryzuje się krótkim okresem wegetacji, niższą łodygą, większymi owocami i mniejszą zawartością olejku.
Łodyga rośliny wzniesiona, rozgałęziona, żeberkowana, naga, wys. do 50 cm (odmiana gruboowocowa) lub do 120 cm (odmiana drobnoowocowa). Cała roślina wydziela zapach pluskiew. Liście różnokształtne; dolne pojedyncze, długoogonkowe, klapowe, o szerokich działkach; górne – podwójnie pierzastodzielne, o działkach równowąskich, podobnych do kopru. Kwiaty jasnoróżowe lub białe, drobne, zebrane w baldaszki, a te w baldachy. Roślina miododajna. Kwiaty 5-krotne z 1 słupkiem i 5 pręcikami. Kwitnie VI-VIII. Owocem kuliste, żeberkowane rozłupnie, złożone z dwóch złączonych niełupek, o wężykowatych żeberkach. Młode owoce – zielone, przed dojrzewaniem różowieją, a dojrzałe przybierają barwę żółtawą. Korzeń cienki, palowy, słabo rozgałęziony.
Kolendra siewna działanie i zastosowanie:
Owoce zawierają: olejek (0,2-0,6% odmiana gruboowocowa; do 1,5% odmiana drobnoowocowa), kumaryny (skopoletyna, umbelliferon), związki białkowe i olej tłusty (20%).
Surowiec ten znalazł zastosowanie jako:
– Środek przeciwskurczowy, wiatropędny i pobudzający trawienie,
Kolendra polecona jest przy chorobach i schorzeniach przewodu pokarmowego, w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego. Najlepsze efekty uzyskuje się łącząc z takimi ziołami jak kminek, anyż, koper i kwiatami rumianku.
– Przyprawa do poprawy smaku i zapachu wędlin, marynat, do produktów trudno strawnych (powodujących wzdęcia), do wyrobu wódek i likierów.
Zbyt częste stosowanie świeżych i suszonych owoców może wywołać nudności, senność i bóle głowy.
Olejek kolendrowy otrzymywany jest przez destylację z parą wodną dojrzałych, wysuszonych i rozdrobnionych owoców kolendry. Zawiera on (w zależności od pochodzenia surowca i odmiany rośliny): (+) linalol (60-75%), geraniol, cymol oraz ich estry, a także borneol, tymol, limonen, alfa i beta-pinen, kamfen, cymen.
Olejek wykazuje działanie rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg żółciowych, hamuje rozwój niektórych drobnoustrojów. Zewnętrznie można go stosować do płukania jamy ustnej i gardła, a także w chorobach pochodzenia bakteryjnego. Ponadto wykazuje działanie miejscowo znieczulające. Istnieją także doniesienia o działaniu uspokajającym, zwłaszcza w nerwicach wegetatywnych.