
Carum carvi– Kminek lekarki, kminek zwyczajny, karolek
Apiaceae, dawniej Umbelliferae – Selerowate, dawniej baldaszkowate
Surowiec stanowi owoc kminku – Carvi fructus oraz olejek kminkowy otrzymywany z owoców – Carvi oleum. Owoce zbierane są w drugim roku wegetacji rośliny (VI-VII), gdy w baldachach zaczynają brunatnieć. Ścięte rośliny pozostawia się na polu w celu dosuszenia, a następnie młóci. Zebrana z młodych pni i gałęzi wczesną wiosną i przechowywana dłużej niż 1 rok lub wysuszona w ciągu 2 godzin w temp. do 100 °C. Kora jest pod częściową ochroną, dlatego zbiera się ją tylko z wyznaczonych terenów.
Kminek lekarski wygląd i pochodzenie:
Roślina występująca w Europie, Azji i Pn. Afryce, w Polsce na łąkach i przydrożach, uprawiana i zdziczała w wielu krajach, również w Polsce. Wymaga gleby żyznej, ciepłej , zasobnej w wodę i wapń. Kminek rozmnażany jest z nasion. Ze względu na bardzo częste porażenia upraw kminku przez bakterie i grzyby chorobotwórcze, eliminujące owoce pochodzące z tych roślin jako materiał siewny, opracowano metody mikrorozmnażania in vitro, polegające głównie na regeneracji roślin z pączków szczytowych i przez embriogenezę somatyczną, a także z nasion sztucznych. Kminek zwyczajny w pierwszym roku tworzy rozetę liści, w drugim łodygę kwiatostanową, wysoką do 70-80 cm, wewnątrz pustą, rozgałęzioną dwudzielnie, podłużnie żeberkowaną. Liście długoogonkowe, 3-krotnie pierzastosieczne, o wąskich działkach. Kwiaty małe promieniste, białe lub różowe, zebrane po 5-10 baldaszków w baldach złożony, pokrywek brak. Rozłupnia złożona z dwu oddzielnych niełupek, długości 4–6 mm, podwieszonych na wspólnym wieszadle za pomocą cienkich nici, które po wyschnięciu stają się kruche i łatwo obłamują. Owoce są w stanie dojrzałym brunatne, wydłużone, nieco zagięte ku stronie wewnętrznej, a na stronie zewnętrznej opatrzone 5 żeberkami. Korzeń białawy, wrzecionowaty i mięsisty.
Kwitnie V-VII.
Kminek lekarski działanie i zastosowanie:
Surowiec zawiera: 2-7 % olejku (gł. składniki karwon, limonen, karweol, dihydrokarwon), 22 % oleju tłustego, związki białkowe, poliacetyleny, cukry, flawonoidy. Olejek działa rozkurczająco na mięśnie gładkie jelit, zwłaszcza jelita grubego, przewodów żółciowych, wzmaga wydzielanie soku żołądkowego, zapobiega wzdęciom, działa wiatropędnie. Wykazuje też działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Owoce stosowane są jako składniki mieszanek oraz w postaci naparów. Olejek stosowany jest też zewnętrznie do leczenia zakażeń bakteryjnych i grzybiczych, do wyrobu past zębów i płynów do odkażania jamy ustnej. Z olejku kminku otrzymuje się naturalny karwon (substancję aromatyczną o zapachu kminku).
Kminek zwyczajny jest podobny w swoim działaniu do anyżu oraz kopru. Nasiona kminku zwyczajnego łagodzą układ trawienny, działając wprost na mięśnie jelit w celu złagodzenia kolki i skurczów żołądkowych, jak również wszystkich typów wzdęć. Ponadto nasiona kminku odświeżają oddech, poprawiają apetyt, łagodzą skurcze menstruacyjne, posiadają również właściwości moczopędne, wykrztuśne oraz są środkiem odżywczym dla organizmu. Stosuje się je często w lekarstwach na zapalenie oskrzeli oraz kaszlu, zwłaszcza w tych przeznaczone dla dzieci.
Kminek zwyczajny ma działanie zwiększające laktację u matek karmiących. Rozcieńczony olejek kminku zwyczajnego jest używany jako skuteczny środek w przypadku świerzbu. Właściwości ściągające tego zioła znalazły zastosowanie w leczeniu biegunki, jak też są przydatne w leczeniu zapalenia gardła, szczególnie płukanki sporządzone z nasion są skuteczne w walce z infekcjami gardła.
Kminek zwyczajny, szczególnie w połączeniach z rumiankiem oraz tatarakiem zwyczajnym, jest wspaniałym środkiem przynoszącym ulgę we wzdęciach oraz w czasie kolki. Kminek zwyczajny idzie również w parze z rzepikiem pospolitym i jagodą wawrzynu, przynosi ulgę w biegunkach. Łączy się również dobrze z szantą zwyczajną i łagodzi objawy zapalenia oskrzeli.