Gentiana lutea – Goryczka żółta, Gencjana żółta
Gentianaceae – Goryczkowate
Surowiec stanowi korzeń goryczki – Gentianae radix, zebrany jesienią z roślin 3-4 letnich.
Oczyszczone korzenie, podzielone na kawałki dł. 10-20 cm szybko się suszy w suszarniach w temp. ok. 50 °C.
Goryczka żółta wygląd i pochodzenie:
Goryczka żółta występuje w górach środkowej i południowej Europy, w Azji Mniejszej, w Polsce pod ochroną, uprawiana na wysokogórskich łąkach Tatr i Karpat. Jest sinawozieloną rośliną wieloletnią, rozmnażaną z nasion. Kłącze grube i proste, wzrasta do 100-140 cm. Liście owalne, ostro zakończone, obejmujące łodygę, a w wyższych partiach rośliny ułożone w okółkach. Kwiaty żółte, zebrane po 3-10 w podbaldachy osadzone w kątach górnych liści oraz na szczycie łodygi, na owłosionych szypułkach. Płatki gwiaździście ułożone, słupek duży sterczący. Kwitnie VII-VIII.
Goryczka żółta działanie i zastosowanie:
Korzeń goryczki zawiera substancje goryczowe sekoirydoidy (gł. gencjopikrozyd, amarogentynę, amaroswerynę, amaropeninę), pochodne ksantonu (gentyzynę, izogentyzynę, gencjobiozę). Związki alkaloidowe (gencajnina i gencjalutyna) są prawdopodobnie produktami wtórnymi powstałymi podczas izolacji z korzenia. Surowiec ma początkowo smak słodki, a później palący i gorzki.
Zastosowanie goryczki żółtej:
– Żółciopędne, w zaburzeniach trawiennych;
Ze względu na zawarte w surowcu substancje czynne goryczka pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego oraz żółci i poprawia apetyt, dlatego też pomocna okazuje się być w zaburzeniach trawiennych, którym towarzyszą bóle, zgaga, brak apetytu, niestrawność, wzdęcia, ucisk w żołądku. Podaje się ją również rekonwalescentom po przebytych poważnych chorobach i operacjach jako lek żołądkowy, żółciopędny i ogólnie wzmacniający.
– W leczeniu nerwicy żołądka (w połączeniu z innymi ziołami);
– Jako środek uspokajający na narządy płciowe i przeciw tzw. polucjom nocnym u mężczyzn;
– Mniej znane: przeciwbakteryjne, przeciwgorączkowe i nieznacznie przeciwbólowe.
U ludzi starszych, osłabionych chorobą, działa korzystnie nie tylko na układ trawienny, ale wzmacnia też cały system nerwowy i przywraca dobre samopoczucie.
Dawniej korzeń goryczki stosowano w leczeniu malarii, ale odkąd poznano skuteczność kory chinowej oraz chininy, o takim jego działaniu zapomniano.
EN