
Hypericum perforatum L. – Dziurawiec zwyczajny
Clusiaceae (Hypericaceae) – Okrętnicowate (Dziurawcowate)
Surowiec stanowią szczyty pędów, zebrane w początkowym okresie kwitnienia i wysuszone w warunkach naturalnych, w cieniu, w przewiewie lub w suszarniach w temperaturze około 40°C.
Dziurawiec zwyczajny wygląd i pochodzenie:
Bylina występująca pospolicie na łąkach, polanach, zboczach, na skrajach lasów, w widnych zaroślach – na terenie środkowej Europy, w tym również w Polsce, w Azji zachodniej, w Ameryce Płn. i w Afryce północnej. Bywa uprawiana na jałowych glebach. Wysokość do
1 m, silnie rozgałęziona łodyga, u dołu zdrewniała. Liście ułożone naprzeciwlegle kształtu eliptycznego lub lancetowatego, długości około 2 cm. Liście posiadają liczne prześwitujące punkciki, zbiorniczki olejkowe, które można zobaczyć pod światło (stąd też nazwa dziurawiec). Liczne żółte promieniste kwiaty, nakrapiane na szczytach i brzegach brunatnymi plamkami – zbiorniczkami hyperycynowymi. Kwiaty zebrane w gęste kwiatostany – baldachogrona.
Szymon Syreński zwany Syreniuszem, polski przyrodnik, lekarz i botanik, nazwał ziele dziurawca dzwonkami Panny Marii. Dziurawiec jest nazywany również zielem świętojańskim, ze względu na przypisywane mu w dawnych czasach magiczne właściwości. Wierzono, iż odstrasza on złe czary i czarty. W Noc Świętojańską był jednym z ziół stosowanych do plecenia wianków i palenia w ogniu.
Dziurawiec zwyczajny działanie i zastosowanie:
Ziele dziurawca zawiera różnorodne składniki chemiczne. Ze względu na charakterystyczny i biologicznie aktywny składnik antranoidowy hyperycynę i związki pokrewne: pseudohyperycynę, protohyperycynę, cyklopseudohyperycynę, może być zaliczone do surowców zawierających antrazwiązki. Obok antranoidów ziele dziurawca zawiera flawonoidy (hyperozyd, rutozyd, kwercetyna), biflawonoidy oraz procyjanidyny, garbniki katechinowe, kwasy fenolowe. W świeżych kwiatach występuje nietrwała hyperforyna, która podczas suszenia ulega rozpadowi.
Ziele dziurawca jest surowcem o zróżnicowanym typie działania, w zależności od postaci zastosowanego leku. Roztwory olejowe lub alkoholowe, zawierające lipofilne składniki, w tym hyperycynę, także pochodne ksantonu i floroglucyny, będące inhibitorami MAO i stymulujące ośrodkowy układ nerwowy, mają właściwości antydepresyjne. Ponadto obecna w zielu dziurawca hiperycyna zwiększa zdolność absorpcji promieni nadfioletowych przez skórę, może więc również sprzyjać powstawaniu poparzeń słonecznych.
Surowiec, dzięki obecności flawonoidów, działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, naczyń krwionośnych, w mniejszym stopniu na drogi moczowe. Składniki olejku i garbniki wywierają działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne.
Ziele dziurawca jest stosowane w zaburzeniach czynnościowych oraz w stanach zapalnych wątroby, także w schorzeniach przewodu pokarmowego jako spasmolyticum.
Wyciągi z surowca, stosowane zewnętrznie, przyspieszają gojenie ran.