Dziewanna kutnerowata

Varbascum phlomoides – Dziewanna kutnerowata, szabla królewska, świeca
Scrophulariaceae – Trędownikowate
Surowiec stanowi korona kwiatowa dziewanny (kwiat dziewanny) – Verbasci corolla, Verbasci flos (Corolla verbasci, Flos verbasci), zebrana w drugim roku wegetacji w miarę rozwijania się kwiatów, w dni ciepłe i suche, i wysuszona w pojedynczej warstwie w warunkach naturalnych (w cieniu i w przewiewie) lub w suszarniach w temp. początkowo niskiej, później do 35 °C (inaczej ciemnieje).

Dziewanna kutnerowata wygląd i pochodzenie:

Roślina pochodząca z pd.-zach. Azji, występująca w prawie całej Europie , pn. Afryce, Ameryce Pn. i Środk.; w Polsce na niżu i pogórzu na nieużytkach, przydrożach. Nie ma szczególnych wymagań glebowych, stanowisko uprawy powinno być dobrze nasłonecznione. W pierwszym roku tworzy różyczkę liści odziomkowych, w drugim silną łodygę wysoką do 1.5 m. Liście naprzemianległe, karbowane, od spodu z silnie uwidocznionymi nerwami. Kwiatostan kłosowaty kwiaty duże, grzbieciste, korona jasnożółta. Kwitnie VII – IX. Roślina miododajna.

Dziewanna kutnerowata działanie i zastosowanie:

Surowiec zawiera: śluz (ok. 2,5%), saponiny trieterpenowe (werbaskosaponina), irydoidy (aukubina, katalpozyd), flawonoidy pochodne hesperydyny, fenylopropanoidy (werbaskozyd), karotenoidy (krocetyna, obniżająca poziom cholesterolu), cukry (ok. 20%).

Kwiat działa wykrztuśnie (saponiny), osłaniająco i powlekająco (śluz), a także przeciw wirusom grypy A2 i B. Kwiaty dziewanny, dzięki zawartym w nich saponinom zwiększają wytwarzanie śluzu w drogach oddechowych i ułatwiają jego odkrztuszanie. Zawartość śluzów wpływa na właściwości powlekające, co jest wykorzystywane do ochrony błony śluzowej dróg oddechowych przed bodźcami drażniącymi. Ze względu na wymienione działania kwiat dziewanny najszersze zastosowanie ma przy przeziębieniach przebiegających z chrypką, uporczywym kaszlem (suchym – osłania podrażnioną błonę śluzową i mokrym – pomaga odkrztuszać wydzielinę).
Wykazano także ich działanie przeciwwirusowe, dlatego są pomocne przy grypie.

Dziewannę stosuje się również jako lek osłaniający w stanach zapalnych żołądka i jelit.
Zewnętrznie: odwary przygotowane z tej rośliny stosuje się do płukania gardła i jamy ustnej (w anginie, przy przeziębieniu), ale również do okładów na chore miejsca (rany, stłuczenia, owrzodzenia, oparzenia, odleżyny, odmrożenia oraz odczyny alergiczne). Obecnie w przemyśle kosmetycznym używa się kwiatów dziewanny jako składnika rozjaśniającego włosy i nadającego im połysk.