Czosnek pospolity

Allium sativum L. – Czosnek pospolity
Alliaceae – Czosnkowate

Czosnek pospolity wygląd i pochodzenie:

Gatunkiem dostarczającym produktu spożywczego, a zarazem surowca ważnego w leczeniu i w prewencji, jest czosnek pospolity Allium sativum L., należący do rodziny Liliaceae. Pochodzi z Azji centralnej. Znany jest od tysięcy lat i używany jako warzywo, przyprawa i lek przez wiele minionych cywilizacji. Wymaga gleb żyznych, wilgotnych, dobrze przepuszczalnych; stanowisk słonecznych lub lekko zacienionych, znosi gleby uboższe. Roślina silnie aromatyczna. Cebula kulista, złożona z drobnych cebulek, zwanych ząbkami, okrytych łupinami. Łodyga wys. do 90 cm, wzniesiona, do połowy skrętolegle ulistniona. Liście równowąskie, szer. do 1 cm, rynienkowate, ostro zakończone, z wyraźnie zaznaczonym nerwem, obejmujące łodygę. Kwiaty bladoróżowe lub zielonawe zebrane w kwiatostan szczytowy. Owocem jest wydłużona, gruszkowata torebka, spiczasto zakończona.

Czosnek pospolity działanie i zastosowanie:

W świeżych, nieuszkodzonych cebulach czosnku znajduje się alliina – bezwonna, rozpuszczalna w wodzie i nie posiadająca właściwości antybiotycznych. Surowiec zawiera ponadto alkilowe pochodne alliiny (metylo- i propyloallina), związki flawonoidowe, aminokwasy – wolne i związane, pochodne adenozyny, związki śluzowe i witaminy oraz olejek zawierający głównie dwu- i trójsiarczki (do 0.25%) powstałe w wyniku przekształceń alliiny. Podczas rozdrabniania surowca, proszkowania i innych procesów technologicznych alliina pod wpływem enzymu allinazy ulega przekształceniu do nietrwałej allicyny, będącej prekursorem różnych produktów transformacji.

Czosnek działa bakteriobójczo na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne, przeciwgrzybiczo, przeciwrobaczo, a także przeciwdziała agregacji płytek krwi (przedłuża czas krwawienia i krzepnięcia, zwiększa aktywność fibrynolityczną), zmniejsza poziom cholesterolu i triglicerydów, obniża ciśnienie krwi, hamuje LOX (ajoen).
Surowiec wzmaga wydzielanie żółci i pobudza czynności trawienne, hamuje nadmierną fermentację w jelitach.

Regularne spożywanie czosnku obniża ryzyko raka żołądka, powoduje hamowanie inicjacji karcynogenazy; di siarczek allilu hamuje metabolizm ksenobiotyków, m.in. nitrozo amin..
Surowiec jest stosowany w zakażeniach górnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego i układu moczowego, w podwyższonej zawartości lipidów we krwi, w celu zapobiegania zmianom miażdżycowym w naczyniach krwionośnych i zwyżce ciśnienia tętniczego, a także w robaczycach oraz w grzybicach skóry.

Czosnek jest również znaną przyprawą spożywczą, pobudzającą trawinie i dezynfekującą przewód pokarmowy. Może być stosowany w stanie surowym w dyspepsjach i zakażeniach przewodu pokarmowego.