Cichorium intybus – Cykoria podróżnik
Asteraceae, dawniej Compositae – Astrowate, dawniej Złożone
Surowiec stanowi korzeń cykorii podróżnika – Cichorii radix, zebrany we wrześniu i wysuszony w suszarniach ogrzewanych, oraz ziele cykorii – Cichorii herba, zebrane w VIII i wysuszone w warunkach naturalnych (w cieniu i w przewiewie).
Cykoria podróżnik wygląd i pochodzenie:
Bylina wieloroczna występująca w Europie, na Uralu, w Pn. Afryce i Azji; w Polsce pospolita na niżu i niższych partiach górskich, na przydrożach, pastwiskach i łąkach. Łodyga wysoka do 120 cm, sztywna, kanciasta, rozgałęziona, słabo ulistniona, zwykle szorstko owłosiona. Liście dolne zatokowopierzastowcięte, zebrane w różyczkę; liście łodygowe lancetowate o brzegu odlegle ząbkowanym, obejmujące łodygę. Kwiaty niebieskie, zebrane w koszyczki, na szczytach rozgałęzień pędów lub w kątach liści. Kwiaty brzeżne języczkowate, jasnoniebieskie, środkowe – rurkowate ciemniejsze. W całej roślinie, głównie w korzeniu, występuje biały sok mleczny. Roślina jest wiatrosiewna.
Cykoria podróżnik działanie i zastosowanie:
Surowce zawierają: gorzkie laktony seskwiterpenowe (laktucynę i laktupirynę), fenolokwasy (kwas cykoriowy), fitosterole oraz inulinę (substancja podobna do skrobi rozpuszczającej się w gorącej wodzie). Kwitnące ziele zawiera ponadto hydroksykumaryny: eskulinę i cychorynę, flawonoidy i antocyjany, kwas walerianowy. Surowce te mają właściwości antyseptyczne. Ze względu na dużą zawartość białka, cukrów, soli mineralnych (Mg, K) a także witamin, działanie cykorii było szerokie stosowane jako pokarm dla ludzi i zwierząt oraz jako lek w wielu chorobach.
Wyciągi z korzenia i ziela pobudzają łaknienie poprze zwiększenie wydzielania soku żołądkowego i żółci. Stosowane pomocniczo jako lek moczopędny. Cykoria pobudza i wzmaga przemianę materii, ogranicza wchłanianie cholesterolu, czyści krew i działa uspokajająco, zapobiega osadzaniu się złogów i tworzeniu kamieni żółciowych. Zewnętrznie używana jest w chorobach skóry, wysypkach i wypryskach.
Oprócz właściwości leczniczych cykorię podróżnik zaczęto stosować w sztuce kulinarnej i w ogrodnictwie: – młode listki można wiosną dodawać do sałatek ze względu na zawartość witamin i mikroelementów. Korzenie cykorii po ususzeniu, zmieleniu i uprażeniu używa się jako surogatu kawy. Liściowa odmiana cykorii wyrosłej w ciemnościach nadaje się na sałatę (endywia), a jej korzeń jest niejadalny.