Anyż biedrzeniec

Pimpinella anisum, syn. Anisum vulgare – Biedrzeniec anyż, anyż, anyżek

Apiaceae (Umbelliferae) – Selerowate (Baldaszkowte)

W lecznictwie stosowany jest owoc anyżu (anyżek) – Anisi fructus i otrzymywany z niego olejek anyżowy – Anisi oleum. Owoce zbiera się zielonkawoszare i suszy w warunkach naturalnych.

Anyż biedrzeniec wygląd i pochodzenie:

Roślina jednoroczna, rośnie na glebach piaszczysto-gliniastych lub gliniasto-piaszczystych czarnoziemach bogatych w próchnicę. Łodyga do 50 cm wysokości, dęta (pusta w środku, w międzywęźlach), okrągła, płytko bruzdkowana; rozgałęziona na 2/3 wysokości. Liście zmienne w zależności od umiejscowienia; najniższe długoogonkowe, okrągławe, ząbkowane; środkowe również długoogonkowe, ale 3-5 sieczne, ząbkowane; górne liście siedzące, 2-3-krotnie pierzastosieczne lub niepodzielone. Kwiaty białe, płatki owłosione, odpadające, zebrane w płaskie baldachy, złożone z 5-10 szypułek; baldaszki 4-9-kwiatowe. Kwitnie czerwiec – lipiec. Obcopylne, miododajne. Owocem rozłupnia do 5 mm dł. o gruszkowatym kształcie, rozpadająca się na dwie rozłupki o zielonkawoszarym kolorze i szorstkiej fakturze. Korzeń cienki, palowy

Anyż biedrzeniec działanie i zastosowanie:

Ziele anyżu zawiera: do 6% olejku, do 30% oleju substancje białkowe, składniki mineralne, cukier, flawonoidy (pochodne apigeniny, luteoliny), kumaryny (bergapten, umbelliferon).

Olejek anyżowy zawiera: trans-anetol (80-90%), metylochawikol, aldehyd anyżowy, niewielkie ilości terpenów (p-cymen, limonen). W obniżonej temp. (+5 °C) wykazuje tendencję do krystalizacji. Brak tej właściwości świadczy o jego niewłaściwym lub długotrwałym przechowywaniu. W olejku poddanym długotrwałemu działania światła występują pochodne anetolu działające toksycznie (uszkodzenie wątroby, działanie estrogenne); wzrasta także zawartość aldehydu anyżowego, tworzy się kwas anyżowy – produkty utleniania anetolu. Świeżo destylowany i właściwie przechowywany olejek charakteryzuje się niewielką zawartością tych związków

Wyciągi z owoców działają wykrztuśnie, w niewielkim stopniu rozkurczająco i przeciwbakteryjnie. Stosowane są także jako środek ułatwiający trawienie i wiatropędny. Owoce pobudzają także laktację. Działają także w niewielkim stopniu przeciwbakteryjne.

Olejek anyżowy działa wykrztuśnie i rozkurczająco poprzez wzmożenie wydzielania rzadkiego śluzu w oskrzelach i przez to zmniejsza jego lepkość.

W lecznictwie stosowany jest do inhalacji w chorobach górnych dróg oddechowych, w kaszlu z trudnościami odkrztuszania: w bronchitach, przeziębieniach. W pediatrii bywa stosowany jako lek wiatropędny (działa rozkurczająco na jelito).
Zewnętrznie używany do wcierań w celu odstraszenia owadów. Może wywołać odczyny alergiczne.